اگر با چالش های کودک دبستانی در خانه به‌خوبی آشنا نیستید، توصیه می‌کنیم حتما این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید. از نظر بسیاری از والدین، دوره دبستان برای تربیت و رشد فرزندانشان یکی از مهمترین و چالش‌برانگیزترین دوره‌هااست. در این دوره کودکان با تغییرات فراوانی در رفتارها، احساسات و نیازهایشان مواجه می‌شوند که برای خود کودکان و والدین آنها می‌تواند چالش‌های فراوانی را به همراه داشته باشد.
این چالش‌ها می‌توانند به‌عنوان فرصت‌هایی برای یادگیری و رشد مشترک والدین و فرزندان در نظر گرفته شوند؛ که البته نیازمند راهکارهای موثر و متناسب با مراحل رشدی و نیازهای کودکان هستند. در این مقاله با تکیه بر روانشناسی کودک به بررسی چالش های کودکان دبستانی در خانه و راهکارهایی برای مواجهه با آنها می‌پردازیم تا والدین را در ایجاد محیطی پایدار و حمایت‌کننده برای رشد و توسعه سالم فرزندان خود یاری نماییم.
مهمترین چالش های کودک دبستانی
در حالت کلی می‌توان چالش‌هایی را که کودکان دبستانی با آن مواجه می‌شوند، در موارد زیر خلاصه کرد:
- آزمایش مرزها و قوانین
- کنترل احساسات
- کنارآمدن با موقعیت‌های اجتماعی
- پرسیدن سؤالات زیاد در خانه
- چالش تخیل و خلاقیت
در ادامه هریک از این چالش‌ها را بررسی کرده و راهکارهای کنارآمدن با آن را بیان می‌کنیم.
توصیه: مقاله چالش های کودک دبستانی در مدرسه را هم مطالعه نمایید.
1. چالش آزمایش مرزها و قوانین در کودک دبستانی
در مرحله دبستان، کودکان شروع به آزمایش مرزها و قوانین خانه می‌کنند. آنها به دنبال درک بهتر این هستند که چه چیزهایی قابل‌قبول است و چه چیزهایی نیست. این آزمایش مرزها و قوانین می‌تواند برای والدین چالش‌برانگیز باشد. این چالش در اصل فرصتی است تا با کودکان در این مسیر همراهی کنیم و به آنها مفاهیم اساسی مسئولیت و احترام به قوانین را آموزش دهیم.
راهکار مواجهه با چالش آزمایش مرزها در کودک
برای مواجهه با این چالش، والدین می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:
- شفافیت در قوانین: ابتدا باید قوانین خانه را به‌طور شفاف برای کودکان تعیین کنیم. والدین باید به‌دقت توضیح دهند که چه چیزهایی مجاز و چه چیزهایی ممنوع است.
- مذاکره و توضیح: به جای اعمال قوانین بدون توجیه، والدین باید با کودکان خود در مورد دلیل وجود هر قانون بحث کنند. این کار به کودکان اجازه می‌دهد تا احساس کنترل بر امور داشته باشند و در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت کنند.
- پاداش و مجازات منصفانه: والدین باید از سیاست پاداش و مجازات منصفانه استفاده کنند. این بدان معناست که کودکان باید در صورت رعایت قوانین و مسئولیت‌پذیری، پاداش و در صورت نقض قوانین، مجازاتی مناسب دریافت کنند.
- مثال‌زدن: والدین باید با اعمال قوانین خود به‌عنوان یک الگو و مثال خوب، نشان دهند که احترام به قوانین و مسئولیت‌پذیری چقدر ارزشمند است.
- تنوع در قوانین: با در نظر گرفتن اینکه کودکان ممکن است نیازها و توانایی‌های مختلفی داشته باشند، قوانین خانه باید برای همه قابل فهم و پذیرش باشند.
استفاده از این راهکارها به والدین کمک می‌کند تا با یکی از مهمترین و رایج‌ترین چالش‌های کودک دبستانی در خانه، یعنی چالش آزمایش مرزها و قوانین کودکان دبستانی به بهترین شکل ممکن برخورد کنند و همچنین برای کودکان، فرصتی برای یادگیری احترام به قوانین و مسئولیت‌پذیری فراهم کنند.
2. چالش کنترل احساسات در کودکان دبستانی
کنترل احساسات یکی از چالش‌های مهم است که کودکان دبستانی در خانه با آن روبرو هستند. در این مرحله از رشد، کودکان به تدریج توانایی بیشتری در کنترل احساسات خود پیدا می‌کنند اما هنوز هم ممکن است با مشکلاتی مانند عصبانیت، حسادت و اضطراب مواجه شوند. والدین می‌توانند با روش‌های مختلفی به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های لازم برای کنترل احساسات خود را یاد بگیرند. در ادامه، چند راهکار برای مواجهه با این چالش بیان می‌شود.
راهکارهای مقابله با چالش کنترل احساسات کودکان دبستانی در خانه
- مدیریت عصبانیت: والدین باید به کودکان یاد بدهند که چطور با عصبانیت خود مواجه شوند. آموزش نحوه آرام شدن به کودکان، مثل آموزش تکنیک نفس عمیق و استفاده از روش‌های آرامش‌بخش دیگر می‌تواند به آنها کمک کند تا در مواقع عصبانیت بهترین واکنش را نشان دهند.
- تشویق به بیان احساسات: والدین باید به کودکان اجازه بدهند که احساسات خود را بیان کنند و با والدین در مورد آنها صحبت کنند. این کمک می‌کند تا کودکان بیشتر با خودشان آشنا شوند و بهتر بفهمند که چطور می‌توانند با احساسات خود مواجه شوند.
- آموزش مهارت حل اختلاف: والدین می‌توانند به کودکان یاد بدهند که چطور در مواجهه با مشکلات و اختلافات، راه‌حل‌های موثری پیدا کنند. این شامل مهارت‌هایی مانند گوش‌دادن به دیگران، عدم قضاوت سریع و توانایی بهبود دادن ارتباطات است.
- تحقیق درباره احساسات: والدین می‌توانند با کودکان خود در مورد احساسات و عواطف صحبت کنند و آنها را به تحقیق و کشف درباره احساسات دعوت کنند. این شامل مطالعه کتاب‌ها و بحث در مورد داستان‌هایی است که مرتبط با احساسات مختلف هستند.
استفاده از این راهکارها برای مدیریت چالش‌های کودک دبستانی در خانه، به والدین کمک می‌کند تا به کودکان خود کمک کنند تا مهارت‌های لازم برای کنترل احساسات خود را یاد بگیرند و بتوانند به بهترین شکل ممکن با چالش‌های احساسی خود مواجهه کنند.
3. چالش آموختن کنار آمدن با موقعیت‌های اجتماعی گوناگون به کودکان
چالش والدین برای آموختن کنار آمدن با موقعیت‌های اجتماعی گوناگون به کودکان می‌تواند چندگانه باشد؛ زیرا این موضوع شامل مسائل مختلفی از جمله تربیت مدنی، احترام به تفاوت‌ها، مواجهه با تبعیض و ایجاد ارتباطات مثبت با دیگران است. در ادامه، چند چالش اصلی برای والدین در این زمینه آورده شده و راهکارهایی نیز برای مواجهه با این چالش‌ها ارائه شده است.
راهکار مقابله با چالش‌های اجتماعی کودک دبستانی
آموزش احترام به تفاوت‌ها: والدین باید به کودکان آموزش دهند که احترام به تفاوت‌ها و تنوع اجتماعی چقدر مهم است. این می‌تواند شامل توجیه برای تفاوت‌های فرهنگی، نژادی، مذهبی، جنسیتی و غیره باشد.
مواجهه با تبعیض: والدین باید کودکان خود را آموزش دهند که چگونه با تبعیض مواجهه و با آن مقابله کنند. این می‌تواند شامل آموزش به کودکان در مورد حقوق انسانی، تحمل و تعامل مثبت با دیگران و کمک به دیگران در مواقع تبعیض باشد.
ارتباط با مدرسه و محیط‌های اجتماعی: والدین باید با محیط‌های اجتماعی کودکان خود، از جمله مدرسه و دوستان، ارتباط برقرار کنند تا بتوانند فرصت‌هایی برای یادگیری کنار آمدن با موقعیت‌های اجتماعی را فراهم کنند.
تقویت مهارت‌های ارتباطی: والدین باید مهارت‌های ارتباطی کودکان خود را تقویت کنند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن با دیگران ارتباط برقرار کنند و به‌راحتی با موقعیت‌های اجتماعی مختلف تطبیق پیدا کنند.
توسعه همدلی: والدین باید کودکان خود را به توسعه همدلی و درک احساسات دیگران تشویق کنند تا بتوانند با درک بهتری از دیگران با موقعیت‌های اجتماعی مختلف مواجه شوند.
با این راهکارها، والدین می‌توانند به بهترین شکل ممکن چالش آموختن کنار آمدن با موقعیت‌های اجتماعی گوناگون را به کودکان خود بیاموزند و آنها را برای زندگی موفق و مسئولانه در جامعه آماده کنند.
4. چالش پرسیدن سؤالات زیاد در خانه در کودکان دبستانی
از دشوارترین چالش های کودک دبستانی در خانه می‌توان به چالش زیاد سؤال پرسیدن و علاقه به ارائه دستاوردها اشاره کرد. این ویژگی کودک می‌تواند برای والدین در برخی مواقع چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا این موضوع ممکن است نیاز به تمرکز داشته باشد و زمان زیادی از والدین بگیرد. اما این چالش همچنین فرصتی برای تقویت ارتباط و افزایش اعتمادبه‌نفس کودکان است. راهکارهای کنترل این چالش نیز به شرح زیر است.
راهکارهای مقابله با چالش زیاد سؤال پرسیدن کودک
- تمرکز بر ارتباط: والدین می‌توانند به جای فکر کردن به این که چقدر پاسخ به سؤالات کودکان یا گوش‌دادن به دستاوردهایشان زمان‌بر است، به این فکر کنند که این فرصت زمانی برای برقراری ارتباط و افزایش اعتماد به نفس کودکان است.
- تشویق به کنجکاوی: والدین می‌توانند به کودکان خود بگویند که کنجکاوی خود را بیشتر کنند و خود به دنبال پاسخی برای سؤالشان باشند. این امر به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های تفکر و حل مسئله خود را تقویت کنند.
- به‌اشتراک‌گذاری احساسات: والدین می‌توانند با به‌اشتراک‌گذاری احساسات و تجربیات خود، اعتمادبه‌نفس کودکان را تقویت کنند. این امر به کودکان نشان می‌دهد که ارتباط آنها با والدین محیطی است که می‌توانند در آن افکار و احساسات خود را به اشتراک بگذارند.
- مدیریت زمان: والدین می‌توانند زمان‌های مشخصی در روز را برای پاسخ به سؤالات کودکان یا گوش‌دادن به دستاوردهایشان اختصاص دهند. این امر به والدین کمک می‌کند تا زمان خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و به کودکان خود توجه کافی داشته باشند.
- تشویق به استفاده از منابع دیگر: والدین می‌توانند کودکان خود را تشویق کنند تا در صورتی که سؤالات بیشتری دارند، از منابع دیگری مانند کتاب‌ها استفاده کنند تا پاسخ‌های خود را پیدا کنند. به خاطر داشته باشید اینترنت همیشه منبع مناسبی نیست.
به کمک این راهکارها، والدین می‌توانند به بهترین شکل ممکن با چالش پرسیدن سؤالات زیاد و علاقه به ارائه دستاوردها مواجه شوند و رابطه سالم و مثبتی با کودکان خود داشته باشند.
5. چالش تخیل و خلاقیت در کودک دبستانی
چالش کنارآمدن والدین با تخیلات کودکان در خانه می‌تواند در برخی مواقع موجب ابهام و سردرگم شدن والدین شود. کودکان اغلب دنیایی پر از تخیلات، داستان‌ها و شخصیت‌های خیالی دارند و برای والدین ممکن است سخت باشد که با آنها ارتباط برقرار کنند یا درکشان نمایند. خیالپردازی یکی از مهمترین چالش های کودک دبستانی در خانه محسوب می‌شود.
یک مثال از این چالش ممکن است زمانی رخ دهد که کودکی ادعا می‌کند که با دوست نامرئی خود دیدار کرده است یا روایت‌هایی از موجودات فضایی که در خانه هستند می‌گویند. در چنین مواقعی، والدین ممکن است با تردید و سوالات زیادی مواجه شوند که چگونه به بهترین شکل با این وضعیت برخورد کنند.
راهکارهای مقابله با چالش خیالپردازی کودکان
برای مواجهه با این چالش، والدین می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:
- قبول و احترام به تخیلات کودکان: والدین باید قبول کنند که تخیلات کودکان جزئی از رشد آن‌هاست و باید با احترام به آنها روبرو شوند.
- گوش‌دادن با تمرکز: والدین باید به دقت به داستان‌ها و تخیلات کودکان گوش دهند و سعی کنند تا به آنها توجه کافی اختصاص دهند. این امر به احساس ارزشمندی و قدردانی از سوی کودکان کمک می‌کند.
- استفاده از تخیلات برای ارتباط بیشتر: والدین می‌توانند از تخیلات کودکان برای ایجاد ارتباط بیشتر با آنها استفاده کنند. به‌عنوان مثال، می‌توانند به داستان‌ها و تخیلات کودکان پیوسته و پاسخ‌هایی بدهند که این تخیلات را تقویت کند.
- تشویق به خلاقیت: والدین می‌توانند کودکان را تشویق کنند تا خلاقیت و تخیل خود را تقویت کنند. این می‌تواند با ارائه فرصت‌هایی برای بازی‌ها و فعالیت‌های خلاقانه، همچون نقاشی برای نمایش دادن داستان‌ها و ساختن دنیای خود با اسباب‌بازی‌ها انجام شود.
با اعمال این راهکارها، والدین می‌توانند به بهترین شکل ممکن با چالش کنار آمدن با تخیلات کودکان در خانه مواجه شوند و ارتباط مثبت و سالمی با کودکان خود برقرار کنند.
توصیه: مقاله مشکلات رایج آموزشی در کودک دبستانی را هم بخوانید.
جمع‌بندی
در پایان این مقاله، باید تأکید کرد که فرآیند رشد و تربیت کودکان دبستانی در خانه چالش‌های بسیاری را به والدین ارائه می‌دهد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مواجهه با تغییرات رفتاری، مدیریت احساسات، تقویت روابط خانوادگی و ایجاد محیطی حمایت‌کننده اشاره کرد.
ما به‌عنوان والدین، مسئولیت داریم که با توجه و شناخت عمیق از نیازها و توانایی‌های کودکان، راهکارهایی مناسب برای مدیریت این چالش‌ها ارائه دهیم. با پیشنهادهایی که در این مقاله ارائه شد، والدین می‌توانند به بهترین شکل ممکن با چالش های کودک دبستانی در خانه مواجه شوند و زمینه‌های مختلف رشد و توسعه را برای فرزندانشان فراهم کنند. در صورتی که این چالش‌ها تبدیل به مشکلات بزرگتری برای کودک یا والدین شده باشد، بهترین راهکار مراجعه به مشاور و متخصص روانشناسی کودک است.
منابع:
https://www.parenthelp.org.nz/6-to-12-years/
https://www.cdc.gov/ncbddd/childdevelopment/positiveparenting/middle.html
دیدگاه‌ها