مهارت سهیم‌شدن با دیگران یکی از مهارت‌های اجتماعی مهم است که به کودکان کمک می‌کند روابط سالم و موفقیت‌آمیز با دیگران برقرار کنند. این مهارت به آنها کمک می‌کند تا احساسات خود را با دیگران به اشتراک گذاشته و به آنها احترام بگذارند. به‌طور کلی، مهارت سهیم‌شدن به کودکان کمک می‌کند تا از نقطه‌نظر دیگران نیز باخبر شوند و ارتباطات بین‌فردی خود را بهبود بخشند.
با استفاده از روش‌های تعاملی و جذاب، می‌توانید به کودکان کمک کنید تا مهارت سهیم شدن با دیگران را بیاموزند و در رشد و توسعه روابط اجتماعی خودشان موفقیت‌آمیز باشند. ما نیز در این مقاله از سری مقالات مهارت های اجتماعی در کودکان، سعی میکنیم شما را با راه و روش‌های این مهارت اجتماعی بیشتر آگاه کنیم. تا پایان با ما همراه باشید.
مفهوم سهیم‌شدن و اشتراک در کودک
مفهوم سهیم‌شدن و اشتراک در کودکان به سهیم‌شدن منابع، تجارب، احساسات و غیره با دیگران اشاره دارد. این مفهوم از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا به کودکان کمک می‌کند تا روابط اجتماعی خود را تقویت کنند، احساس تعلق و ارتباط با دیگران داشته باشند و مهارت‌های ارتباطی و همکاری خود را نیز تقویت کنند. زمانی که کودکان منبعی را به‌اشتراک می‌گذارند، از دیگران می‌آموزند و به تجربیات جدید دست پیدا می‌کنند. این فرآیند به آنها کمک می‌کند تا از دیدگاه‌ها و تجربیات دیگران آگاه شوند. همچنین، به‌اشتراک گذاشتن با دیگران به کودکان احساس تعلق و ارتباط مثبت با جامعه خود را می‌دهد.
در محیط‌های آموزشی و بازی، تشویق کودکان به به‌اشتراک گذاشتن و سهیم‌شدن با دیگران می‌تواند از طریق فعالیت‌های گروهی، بازی‌های تعاملی و مشارکت در پروژه‌های مشترک انجام شود. این فعالیت‌ها کودکان را در یادگیری ارزش‌های اجتماعی مانند همدلی، همکاری و احترام به دیگران، تقویت می‌کنند و آنها را برای زندگی اجتماعی موفقیت‌آمیز آماده می‌کنند.
منظور از مهارت‌های اجتماعی در کودکان چیست؟
مهارت‌های اجتماعی در کودکان شامل مجموعه‌ای از مهارت‌ها و توانایی‌هاست که به آنها کمک می‌کند تا در ارتباط با دیگران بهتر عمل کنند، روابط سالم و موفقیت‌آمیزی را برقرار کنند و به‌طور کلی در جوامع خود به‌خوبی مشارکت کنند. این مهارت‌ها به‌صورت طبیعی در طی رشد و تکامل کودکان تقویت می‌شوند و باتوجه‌به تجربیات و محیط‌های زندگی آنها تغییر می‌کنند. مهارت‌های اجتماعی شامل امور زیر می‌شوند:
- ارتباط موثر
- همکاری و کار گروهی کودکان
- همدلی و توانمندسازی دیگران
- حل اختلاف و مدیریت خشم و احساسات منفی
- قضاوت اجتماعی
ارتباط موثر از مهارت‌های اجتماعی کودکان
توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران از جمله مهارت‌های اجتماعی مهم است که شامل گفتگو، گوش‌دادن فعال، اظهارنظر موثر و برقراری ارتباطات غیرکلامی مانند ژست‌ها و انعکاس احساسات است.
همکاری و تعامل گروهی
توانایی کار در گروه و همکاری با دیگران در جهت رسیدن به یک هدف مشترک یکی دیگر از مهارت‌های اجتماعی در کودکان است. این مهارت شامل شناخت ارزش همکاری، به‌اشتراک گذاشتن، تقسیم کار و حل مسائل گروهی است.
همدلی و توانمندسازی دیگران
این مهارت شامل توانایی فهم و احترام نسبت به احساسات و نیازهای دیگران، پشتیبانی از آنها در مواقع دشوار و ارائه کمک به آنها برای بهبود شرایط زندگی است.
حل اختلاف و مدیریت خشم و احساسات منفی
کودکانی که این مهارت‌ها را به‌خوبی یاد می‌گیرند، می‌توانند موثرتر با اختلافات و تضادهای موجود در روابط اجتماعی خود مقابله کنند و احساسات منفی مانند خشم و ناراحتی را مدیریت کنند.
قضاوت اجتماعی
توانایی فهم انتظارات اجتماعی و رفتار مناسب در مواقع مختلف از جمله مهارت‌های اجتماعی است که به کودکان کمک می‌کند در جوامع خود با موفقیت عمل کنند.
ضرورت آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان
آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان امری بسیار ضروری و اساسی است؛ زیرا این مهارت‌ها نقش بسیار مهمی در زندگی شخصی و اجتماعی آنها ایفا می‌کنند. در زیر به برخی از ضرورت‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان اشاره میکنیم:
- نتایج بهتر در مدرسه
- افزایش اعتمادبه‌نفس
- مدیریت احساسات
- دوستی‌های قویتر
- پیشگیری از مشکلات اجتماعی
نتایج بهتر در مدرسه
کودکانی که مهارت‌های اجتماعی بالاتری دارند، عموما در محیط مدرسه عملکرد بهتری دارند. آنها به‌طور موثرتری با همکلاسی‌ها و معلمان همکاری می‌کنند و ارتباطات موفق‌تری را برقرار می‌کنند. به‌راحتی در فعالیت‌های گروهی شرکت کرده و در اجرای وظایف گروهی موفق‌ترند. طی یک تحقیق توسط محققان دانشگاه‌های دوک و پن استیت، مشخص شد که کودکانی که در سن پنج سالگی مهارت‌هایی مانند به‌اشتراک‌گذاری، گوش‌دادن، همکاری و احترام به قوانین بیشتری نشان می‌دهند، با احتمال بیشتری به دانشگاه می‌روند علاوه بر این احتمال بیشتری دارد که تا سن ۲۵ سالگی به صورت تمام‌وقت مشغول به کار شوند.
افزایش اعتمادبه‌نفس
آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌دهد زیرا آنها با آگاهی از قابلیت‌ها و مهارت‌های خود، بهترین نسخه از خود را در مواقع ارتباط با دیگران نشان می‌دهند.
مدیریت احساسات
مدیریت احساسات یکی از ضرورت‌های اساسی در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان است. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را بهبود بخشند، با احساسات منفی مانند خشم و ناراحتی بهتر مقابله کنند و در ارتباط با دیگران به شکل سالمتری عمل کنند.
دوستی‌های قویتر
یک شبکه دوستی قوی می‌تواند نقش مهمی در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان داشته باشد. این دوستی‌ها می‌توانند موثرتر به توسعه مهارت‌های اجتماعی آنها کمک کنند. به‌طورکلی، به این طریق دوستان می‌توانند در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان موثر باشند: مدل‌سازی رفتارهای مثبت، فراهم‌کردن فرصت‌های تمرین، پشتیبانی و تشویق، آموزش احترام و تواضع، مواجهه با چالش‌ها و مسائل و مواردی از این قبیل.
تفاوت آموزش به‌اشتراک‌گذاشتن در کودکان تکفرزند
آموزش مفهوم اشتراک در تک‌فرزندان ممکن است با آموزش اشتراک به کودکانی که برادر یا خواهر دارند، تفاوت‌هایی داشته باشد. یکی از این تفاوت‌ها محدودیت بر روی موارد قابل‌اشتراک است. کودکان تکفرزند ممکن است به‌دلیل نداشتن برادر یا خواهر، کمتر شرایطی را داشته باشند که بتوانند منابعی را با دیگران به اشتراک بگذارند. در مورد این کودکان لازم است شرایطی فراهم شود که چیزهایی را (مثلا اسباب بازی، کتاب‌ها و…) به‌اشتراک بگذارند و درک کنند که به‌اشتراک‌گذاشتن این منابع می‌تواند روابطشان را قویتر کند.
تقویت مهارت‌های اجتماعی از طریق فعالیت‌های گروهی یکی دیگر از این تفاوت‌هاست. کودکان تکفرزند نیاز دارند تا از طریق فعالیت‌های گروهی و بازی‌های مشارکتی، مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. در این فعالیت‌ها، آموزش رفتار به‌اشتراک‌گذاری و همکاری می‌تواند به آنها کمک کند تا با دیگران ارتباط برقرار کرده و در موقعیت‌های گروهی موفق‌تر عمل کنند.
تقویت احساس مسئولیت نیز از دیگر تفاوت‌های آموزش به‌اشتراک‌گذاشتن در کودکان تکفرزند است. برخلاف کودکانی که برادر یا خواهر دارند و ممکن است مسئولیت‌های مشترک با دیگران را تقسیم کنند، کودکان تکفرزند باید یاد بگیرند که به‌تنهایی مسئولیت‌های خود را به‌دست بگیرند.
اشتراک با هم‌سالان و اشتراک با بزرگسالان
در آموزش مهارت سهیم‌شدن با دیگران، هم‌سالان و بزرگسالان هر دو نقش مهمی ایفا می‌کنند. اشتراک با هم‌سالان می‌تواند به کودکان کمک کند تا از تجارب مشابه خودشان استفاده کنند و از روش‌های مختلف برای مواجهه با چالش‌ها و مسائل اجتماعی آگاه شوند. این ارتباط ممکن است از طریق گروه‌های مطالعاتی، فعالیت‌های دانش‌آموزی یا فعالیت‌های خارج از مدرسه مثل ورزش یا هنر برقرار شود.
اشتراک با بزرگسالان نیز اهمیت زیادی دارد. بزرگسالان به‌عنوان افرادی باتجربه و دانش بیشتر می‌توانند راهنمایی‌های مفیدی در زمینه‌های مختلف ارائه دهند. آنها ممکن است توانایی ارزیابی شخصیت و رفتارهای دیگران را در مواجهه با مسائل اجتماعی داشته باشند و به دانش‌آموزان کمک کنند تا مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله‌یخود را بهبود بخشند.
آموزش مفهوم اهدا، نیکوکاری و سهیم‌شدن در کودک
آموزش مفهوم اهدا، نیکوکاری و سهیم‌شدن به کودکان می‌تواند از جمله آموزه‌های مهمی باشد که آنها را به افرادی با احساس مسئولیت، همدلی و همکاری تبدیل کند. در اینجا چند روش برای آموزش این مفاهیم به کودکان آورده شده است:
- الگوسازی
- بازی‌ها و فعالیت‌های آموزشی
- کتابخوانی
- فعالیت‌های اجتماعی
- تشویق و تحسین
الگوسازی
والدین و مربیان می‌توانند نمونه‌ای عالی از اهدا و نیکوکاری برای کودکان خود باشند. آنها می‌توانند با نشان‌دادن رفتارهای نیکوکارانه و خیرخواهانه، الگویی مثبت برای کودکان ایجاد کنند.
بازی‌ها و فعالیت‌های آموزشی
بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مفهوم اهدا و سهیم‌شدن را به طرزی ساده و جذاب بفهمند و تجربه کنند. مثلا بازی نقش‌هایی که در آن کودکان به نقش یک فرد نیکوکار و سهیم‌کننده وارد می‌شوند.
کتابخوانی
خواندن کتاب‌ها و داستان‌های مرتبط با موضوعات اهدا و نیکوکاری می‌تواند به کودکان کمک کند تا درک بهتری از این مفاهیم پیدا کنند و ملزم به رفتارهای مثبتی مانند به اشتراک‌گذاری و کمک به دیگران شوند.
فعالیت‌های اجتماعی
شرکت در فعالیت‌های مرتبط با جامعه می‌تواند به کودکان این امکان را بدهد تا مسئولیت‌هایشان را درک کنند و به دیگران کمک کنند. مثلا شرکت در برنامه‌های داوطلبانه یا حضور در پروژه‌های خیریه.
تشویق و تحسین
هر زمان که کودکان به‌نحوی اقدام به نیکوکاری کردند، باید تشویق و مورد تحسین واقع شوند. این کمک می‌کند تا رفتارهای مثبت در آنها تقویت شود.
فرایند رشد مغزی در کودک خود محور زیر شش سال
در آموزش مهارت سهیم‌شدن با دیگران به کودکان زیر شش سال، فرایند رشد مغزی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. آموزش این مهارت به کودکان در این دوره زمانی، نه‌تنها به آنها کمک می‌کند تا بهتر در روابط اجتماعی شرکت کنند بلکه رشد مغزی و شناختی آنها را نیز تقویت می‌کند.
از طریق فعالیت‌های متنوع و توجه به نیازهای اجتماعی و روانی کودکان، می‌توان آموزش مهارت سهیم‌شدن با دیگران را مؤثرتر ارتقا داد و رشد مغزی آنها را تسریع کرد. بازی‌هایی که مستلزم مشارکت چند نفره است می‌توانند به کودکان کمک کنند تا نحوه تعامل با دیگران را یاد بگیرند.
این بازی‌ها می‌توانند شامل بازی‌های تعاملی، گروهی، چند نفره و تیمی باشند که به کودکان کمک می‌کنند تا همکاری، تعامل و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. از طریق فعالیت‌هایی مانند تقسیم وظایف در بازی‌ها، کارهای گروهی و به‌اشتراک‌گذاشتن اسباب‌بازی‌ها و منابع، کودکان می‌توانند مهارت‌های همکاری و سهیم‌شدن را تجربه کنند. بزرگسالان می‌توانند با نشان‌دادن رفتارهای مثبت مانند احترام به دیگران، همکاری و همدلی، به کودکان نشان دهند که چگونه با دیگران رفتار کنند.
تمرین‌های مناسب برای آموزش سهیم‌شدن و اشتراک به کودک در خانه
آموزش سهیم‌شدن و اشتراک در کودکان می‌تواند از طریق تجربه فعالیت‌هایی که در خانه انجام می‌شود، تقویت شود. در زیر تعدادی از تمرین‌های مناسب برای آموزش سهیم‌شدن و اشتراک به کودک در خانه را بررسی میکنیم:
- بازی‌های گروهی: بازی‌هایی که نیاز به همکاری و تعامل با دیگران دارند، می‌توانند برای آموزش سهیم‌شدن بسیار مفید باشند. مثلا بازی‌های گروهی مانند «ساخت یک قلعه با بلوک‌های ساختمانی»یا «بازی تخته ورزشی» کودکان را به همکاری و تقسیم وظایف تشویق می‌کنند.
- آشپزی: اشتراک در فعالیت‌های آشپزی می‌تواند فرصتی برای آموزش سهیم‌شدن به کودکان فراهم کند. آنها می‌توانند به‌عنوان یک تیم، مواد اولیه را انتخاب کرده، درست‌کردن غذا را به‌نحوی تقسیم کنند و سپس با هم نتیجه را به اشتراک بگذارند.
- ساخت پروژه‌های هنری: انجام پروژه‌های هنری مانند نقاشی، ساختن کارت‌های تبریک یا ساخت مدل‌های کاغذی می‌تواند به کودکان کمک کند تا ایده‌ها و منابع را با یکدیگر به‌اشتراک بگذارند و سپس به‌صورت مشترک به اجرای آنها بپردازند.
- پازل‌ها و بازی‌های تعاملی: انجام پازل‌ها و بازی‌های تعاملی می‌تواند کودکان را به همکاری و تعامل با یکدیگر ترغیب کند. آنها می‌توانند به‌عنوان یک تیم به حل پازل‌ها بپردازند یا بازی‌های تعاملی مانند «موش و گربه» را با یکدیگر انجام دهند.
- خواندن کتاب و داستان: خواندن کتاب و داستان به کودکان فرصتی می‌دهد تا احساسات و تجربیات خود را با یکدیگر به‌اشتراک بگذارند. بعد از خواندن هر داستان می‌توانند در مورد شخصیت‌ها، موضوعات و یا پیام‌های داستان با یکدیگر گفتگو کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله تمرکز بر توسعه مهارت‌های اجتماعی و روابط بین‌فردی کودکان مورد بررسی قرار گرفت. از جمله روش‌های مؤثر برای آموزش این مهارت‌ها، بازی‌های گروهی، فعالیت‌های هنری و مشارکت در فعالیت‌های خانوادگی و مربوط به خانه است. آموزش مهارت سهیم‌شدن با دیگران به کودکان نه‌تنها به آنها کمک می‌کند تا از طریق همکاری و تعامل با دیگران، مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند بلکه بهبود شناخت و عملکرد شناختی آنها را نیز تسهیل می‌کند. این مهارت به آنها کمک می‌کند تا در مواقع مختلف از طریق همکاری و تفاهم با دیگران، بهبود و حل مسائل را تجربه کنند.
دیدگاه‌ها