آموزش قدردانی به کودکان

آموزش تشکرکردن به کودکان یک مهارت اجتماعی مهم است که بسیاری از والدین بر آن تأکید دارند؛ اما کمک به کودکان برای درک این­که چگونه واقعاً سپاسگزار باشند کمی دشوارتر است. در روزگاری که بسیاری از کودکان و نوجوانان گوشی‌های موبایل چند ده‌میلیونی دارند و این دارایی را بدیهی می‌دانند، آموزش قدردانی به کودکان می‌تواند یک نبرد سخت به نظر برسد.

آموزش قدردانی به کودکان می‌تواند به آن­ها کمک کند که احساس شادی بیشتری داشته، از روابط اجتماعی بهتری برخوردار باشند و سلامت و رفاه کلی را بهبود بخشند. راهبردهایی که می‌توانند به تقویت قدردانی در کودکان کمک کنند عبارت‌اند از پرسیدن سؤالات متمرکز بر قدردانی، انجام اعمال محبت‌آمیز و الگوبرداری از قدردانی در زندگی خود. بیایید بررسی کنیم که چگونه بچه‌ها می‌توانند از قدردانی بهره ببرند و با چند استراتژی که به بچه‌ها کمک می‌کند یاد بگیرند بیشتر سپاسگزار باشند، آشنا شویم.

اهمیت قدردانی کودکان؛ چرا قدردانی مهم است؟

قدردانی یکی از مهم‌ترین عناصر شادی و خوشبختی در زندگی است. افرادی که قدردان هستند معمولاً با احساسات مثبت بیشتری زندگی می‌کنند، استرس کمتری دارند و روابط بهتری با دیگران برقرار می‌کنند. مطالعات روان‌شناختی نشان داده‌اند که قدردانی می‌تواند به بهبود سلامت روانی، افزایش احساس رفاه و کاهش افسردگی و اضطراب کمک کند. این ویژگی به کودکان نیز کمک می‌کند تا بتوانند بهتر با چالش‌ها و فشارهای روزمره مواجه شوند و در برابر مشکلات زندگی مقاومت بیشتری از خود نشان دهند.

از این رو، آموزش قدردانی به کودکان نه‌تنها به رشد فردی و اخلاقی آن‌ها کمک می‌کند بلکه می‌تواند آن‌ها را برای زندگی اجتماعی موفق‌تر و رضایت‌بخش‌تر آماده کند. وقتی کودکان قدردانی را یاد می‌گیرند، نه‌تنها بهتر به ارزش داشته‌های خود پی می‌برند؛ بلکه یاد می‌گیرند که چگونه دیگران را نیز تحسین کنند و از زحمات آنان قدردانی کنند.

فواید آموزش قدردانی به کودکان

قدردانی می‌تواند فواید زیادی برای بزرگسالان داشته باشد؛ اما تحقیقات نشان داده است که چگونه می‌تواند به طرق مختلف به کودکان نیز کمک کند. در ادامه به برخی از فواید آموزش قدردانی به کودکان اشاره می­کنیم.

بچه­های سپاسگزار و قدردان شادتر هستند

بچه‌های قدردان شادتر هستند و این موضوع ریشه در روان‌شناسی مثبت‌گرا و تحقیقات مرتبط با سلامت روانی دارد. کودکانی که قدردانی را یاد می‌گیرند، توانایی بیشتری در تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی خود دارند. آن‌ها به‌جای مقایسه‌های منفی یا تمرکز بر کمبودها به داشته‌های خود توجه می‌کنند و این نگرش مثبت، حس خوشبختی و رضایت بیشتری در آن‌ها ایجاد می‌کند.

قدردانی باعث تقویت احساسات مثبت، افزایش اعتماد به ‌نفس و کاهش اضطراب و استرس در کودکان می‌شود. همچنین این ویژگی به آن‌ها کمک می‌کند تا روابط قوی‌تر و بهتری با خانواده و دوستان برقرار کنند. وقتی کودکان می‌آموزند که از زحمات دیگران تشکر کنند و محبت‌های کوچک را ببینند، این رفتارهای مثبت به طور طبیعی حس شادی و آرامش درونی را در آن‌ها افزایش می‌دهد. در واقع قدردانی به کودکان کمک می‌کند تا درک بهتری از ارزش‌های واقعی زندگی داشته باشند و به‌جای تمرکز بر چیزهایی که ندارند، از آنچه دارند لذت ببرند و احساس خوشبختی بیشتری را تجربه کنند.

کودکان قدردان احساس رضایت بیشتری از زندگی دارند

بر اساس یک مطالعه منتشر شده در Psychological Assessment، نوجوانان سپاسگزار ۱۴ تا ۱۹ ساله از زندگی خود رضایت بیشتری دارند، از نقاط قوت خود برای بهبود جوامع خود استفاده می‌کنند، بیشتر درگیر کارهای مدرسه و سرگرمی های خود هستند و نمرات بهتری دارند. همچنین نشان داده شده است که نسبت به همتایان خود که کمتر سپاسگزار و قدردان هستند از حسادت، افسردگی و مادی‌گرایی کمتری برخوردارند.

بچه­های قدردان سالم­تر هستند

مطالعات نشان داده است که کودکان قدردان، سطوح کمتری از استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند. این کاهش استرس می‌تواند به بهبود سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر بیماری‌های جسمی منجر شود. وقتی کودکان به‌جای تمرکز بر نگرانی‌ها، بر چیزهای مثبت زندگی تمرکز می‌کنند، ذهن آن‌ها آرام‌تر و روانشان شادتر می‌شود. این آرامش ذهنی می‌تواند به کیفیت خواب بهتر، افزایش انرژی و بهبود عملکرد تحصیلی نیز منجر شود.

علاوه بر این، قدردانی به کودکان کمک می‌کند تا روابط اجتماعی قوی‌تری داشته باشند که این روابط حمایت‌کننده می‌تواند به افزایش احساس امنیت و آرامش در زندگی آن‌ها کمک کند. از نظر جسمانی، کاهش فشارهای روانی و استرس‌های روزمره از طریق قدردانی، تأثیرات مثبتی بر سلامت قلب و کاهش سطح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول دارد.

چگونه جایی برای قدردانی پیدا کنیم؟

همیشه فرصتی برای قدردانی وجود دارد و این یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با چالش‌های زندگی است. قدردانی نه‌تنها یک احساس مثبت به ما می‌دهد؛ بلکه ابزاری قدرتمند برای تغییر نگرش ما نسبت به مشکلات و سختی‌هاست. با متمرکزکردن ذهن بر نکات خوب و جنبه‌های مثبتی که اغلب در زندگی روزمره نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانیم احساس آرامش و امید بیشتری داشته باشیم. یکی از راه‌های مؤثر برای تقویت این حس، یادآوری روزانه چیزهایی است که برایشان سپاسگزاریم. این کار می‌تواند از طریق نمایش بصری انجام شود، مثلاً نوشتن یک پیام مثبت روی یخچال یا استفاده از یک نشانگر پاک‌شو روی آینه یا حتی نگارش در یک دفتر خاطرات مخصوص قدردانی.

فعالیت‌های سپاسگزاری برای بچه‌ها در مدرسه ابتدایی

زمان زیادی را با دانش­آموزان خود سپری کنید و فعالانه به دنبال چیزهایی بگردید که می‌توانیم از آنها سپاسگزار باشیم. مواردی مانند چیزی که رنگ موردعلاقه شماست، چیزی که بوی خوبی دارد، چیزی که شما را به لبخند می‌اندازد را ثبت کنید. خلاق باشید و لیست خود را متناسب با گروه بچه‌های خود تهیه کنید.

چند نکته برای تربیت کودکان قدردان

تشکرکردن یکی از اولین قوانین اجتماعی است که بسیاری از والدین به فرزندان خود می‌آموزند و دلیل خوبی هم دارد. ما می‌خواهیم بچه‌هایمان قدردان باشند و چیزها را بدیهی نگیرند و یادگیری قدردانی می‌تواند روابط، توانایی همدلی و شادی کلی بچه‌ها را بهبود بخشد. اگر به دنبال راه‌هایی برای تقویت اهمیت قدردانی هستید یا می‌خواهید روش‌های معنادار دیگری برای قدردانی فرزندانتان پیدا کنید، در اینجا چند نکته وجود دارد که بهتر است به آن­ها عمل کنید.

• رفتارهای روزمره و ایجاد الگوی قدردانی
• تشویق به بیان قدردانی
• صحبت درباره مفهوم قدردانی
• قدردانی از تلاش نه نتیجه
• تمرین تشکر کلامی و نوشتاری

رفتارهای روزمره و ایجاد الگوی قدردانی

یکی از مؤثرترین راه‌های آموزش قدردانی به کودکان این است که والدین خودشان به طور مستمر این ویژگی را در زندگی روزمره نشان دهند. والدینی که از زحمات دیگران تشکر می‌کنند و نسبت به داشته‌های خود شکرگزارند، الگوی خوبی برای کودکان خود می‌سازند. کودکان با مشاهده این رفتارها یاد می‌گیرند که قدردان باشند. برای مثال والدین می‌توانند با تشکرکردن از یکدیگر در موقعیت‌های ساده مانند کمک در کارهای خانه یا خرید روزمره، مفهوم قدردانی را به کودکان منتقل کنند. همچنین تأکید بر شکرگزاری به‌خاطرداشتن خانواده، سلامتی و فرصت‌های موجود می‌تواند کودکان را به سمت نگرش مثبت‌ نسبت به زندگی سوق دهد.

تشویق به بیان قدردانی برای تربیت کودکان قدردان

یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای آموزش قدردانی به کودکان، تشویق آن‌ها به بیان قدردانی خود است. والدین می‌توانند به کودکان خود یاد دهند که چگونه احساسات قدردانی خود را به دیگران بیان کنند. برای مثال آن‌ها می‌توانند کودکان را ترغیب کنند تا پس از دریافت یک هدیه یا کمک، با گفتن «متشکرم» احساس قدردانی خود را نشان دهند. علاوه بر این، والدین می‌توانند با تشویق کودکان به نوشتن یادداشت‌های تشکر، قدردانی را به یک عادت مثبت تبدیل کنند. این فعالیت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند بهتر احساسات خود را بیان کنند و روابط خود با دیگران را تقویت کنند.

صحبت درباره مفهوم قدردانی

قدردانی به معنای شناسایی و ابراز احترام و تشکر از خوبی‌ها و تلاش‌های دیگران است. این احساس کمک می‌کند تا روابط مثبت و محکم‌تری با اطرافیان برقرار کنیم و احساس رضایت و شادی بیشتری داشته باشیم. برای تربیت کودکان قدردان، مهم است که آن‌ها را از سنین پایین به اهمیت قدردانی آشنا کنیم و به آن‌ها بیاموزیم که قدردانی تنها به گفتن متشکرم محدود نمی‌شود بلکه می‌تواند شامل رفتارهای کوچک و محبت‌آمیز نیز باشد. همچنین باید آن‌ها را تشویق کنیم تا بر روی جنبه‌های مثبت زندگی تمرکز کنند و از فرصتی که برای ابراز قدردانی دارند بهره‌برداری کنند.

قدردانی از تلاش نه نتیجه

قدردانی از تلاش به‌جای تمرکز بر نتیجه، یکی از اصول کلیدی در تربیت کودکان قدردان است. وقتی کودکان فقط برای موفقیت‌ها و نتایج تشویق شوند، ممکن است احساس کنند که ارزش آنها تنها در نتیجه نهایی است. اما با قدردانی از تلاش، پشتکار و زحمتی که برای رسیدن به هدف می‌کشند، به آن‌ها یاد می‌دهیم که ارزش هر کاری در فرایند آن نهفته است. این نگرش به کودکان کمک می‌کند تا انگیزه خود را حفظ کنند، از شکست‌ها نترسند و اهمیت صبوری و مداومت را درک کنند. این رویکرد باعث می‌شود آن‌ها یاد بگیرند که حتی اگر به نتیجه مطلوب نرسند، تلاششان ارزشمند و قابل‌تقدیر است.

تمرین تشکر کلامی و نوشتاری برای تربیت کودکان قدردان

تمرین تشکر کلامی و نوشتاری برای تربیت کودکان قدردان به آن‌ها کمک می‌کند تا قدردانی خود را بهتر و عمیق‌تر بیان کنند. تشکر کلامی به کودکان می‌آموزد که به طور مستقیم و با احترام از دیگران بابت کمک‌ها و محبت‌هایشان تشکر کنند، مثلاً گفتن متشکرم به والدین، معلمان یا دوستان. این تمرین باید در زندگی روزمره تکرار شود تا تبدیل به عادت شود.

تشکر نوشتاری مانند نوشتن یادداشت‌ها یا کارت‌های تشکر، کودکان را تشویق می‌کند تا قدردانی خود را به شیوه‌ای دقیق‌تر و ماندگارتر ابراز کنند. این روش نه‌تنها به تقویت مهارت‌های نوشتاری کمک می‌کند؛ بلکه نشان می‌دهد که وقت‌گذاشتن برای تشکر از دیگران ارزشمند است. این تمرینات به‌مرور حس قدردانی عمیق‌تری در کودکان ایجاد می‌کند و روابط اجتماعی آن‌ها را تقویت می‌کند.

نقش مدرسه در تقویت قدردانی کودکان

مدرسه نیز نقش مهمی در آموزش قدردانی به کودکان دارد. در محیط مدرسه، معلمان می‌توانند با بهره‌گیری از فرصت‌های آموزشی و اجتماعی، این ویژگی مهم را در کودکان تقویت کنند. محیطی است که آن‌ها در کنار همسالان و معلمان خود یاد می‌گیرند و رشد می‌کنند. در اینجا چند نقش کلیدی مدرسه در این زمینه آمده است:

آموزش ارزش‌ها و اصول اخلاقی به کودکان در مدرسه

یکی از مهم‌ترین نقش‌های مدرسه در آموزش قدردانی، ارائه برنامه‌های آموزشی مرتبط با ارزش‌ها و اصول اخلاقی است. در این برنامه‌ها، معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان آموزش دهند که چگونه قدردانی و دیگر ارزش‌های مثبت مانند احترام، همکاری و همدلی را در زندگی خود به کار گیرند.

برای مثال معلمان می‌توانند از طریق داستان‌ها و مثال‌های واقعی به دانش‌آموزان نشان دهند که چگونه قدردانی می‌تواند به ایجاد روابط بهتر و موفقیت بیشتر در زندگی کمک کند. این رویکرد نه‌تنها به تقویت قدردانی در دانش‌آموزان کمک می‌کند؛ بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از اصول اخلاقی و انسانی داشته باشند.

فعالیت‌های گروهی و اجتماعی در مدارس برای تقویت قدردانی کودکان

فعالیت‌های گروهی و اجتماعی در مدرسه نیز می‌تواند فرصت‌های خوبی برای تقویت قدردانی در کودکان ایجاد کند. معلمان می‌توانند از پروژه‌های گروهی و فعالیت‌های اجتماعی برای نشان‌دادن اهمیت همکاری و قدردانی استفاده کنند. برای مثال در پروژه‌های گروهی، دانش‌آموزان باید از تلاش‌های هم‌کلاسی‌های خود قدردانی کنند و یاد بگیرند که موفقیت گروه به همکاری و تلاش همه اعضا وابسته است. این نوع فعالیت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا قدردانی را به‌عنوان یک رفتار اجتماعی ضروری درک کنند و آن را در روابط خود با دیگران به کار گیرند.

جمع‌بندی

مطالبی در این مقاله در مورد آموزش قدردانی به کودکان آورده شد. باتوجه‌به این مطالب آموزش قدردانی به کودکان یک فرایند مهم و مؤثر در رشد شخصیتی و اجتماعی آن‌هاست. والدین و معلمان با ارائه الگوهای مثبت، تشویق به بیان قدردانی و ایجاد فرصت‌های کمک به دیگران، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا این ویژگی ارزشمند را به‌خوبی یاد بگیرند. قدردانی نه‌تنها به بهبود سلامت روانی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند؛ بلکه آن‌ها را برای زندگی موفق‌تر و همدلانه‌تر آماده می‌سازد.

منابع:

10 راهکار افزایش قدردانی در کودکان

راهکارهای ساده برای یاد دادن قدردانی به کودکان

چگونه به کودکان یاد بدهیم که قدردان باشند؟