الگوبرداری از رفتار مودبانه اولین قدم در آموزش رفتارهای مناسب به کودکان است. به عنوان پدر و مادر، فرزندانتان شما را تماشا می‌کنند و خوب و بد را از شما یاد می‌گیرند؛ پس رعایت آداب اجتماعی در کودکان تا حد بسیار زیادی به رفتار پدر و مادر بستگی دارد.
همانطور که درباره تربیت و پرورش یک کودک مودب فکر می‌کنید، بهتر است که انتخاب‌ها و رفتارهای مودبانه را در برنامه روزانه خود بگنجانید، چرا که اجرای چنین رفتاری، یادگیری را در فرزندانتان بسیار آسان‌تر و موثرتر می‌کند.
ما در ادامه این مطلب به مفهوم ادب و کودک مودب و همچنین نقش فرهنگی ادب و چالش در تعریف جهان‌شمول نزاکت و آداب اجتماعی در کودکان می‌پردازیم. سپس درباره مرز آموزش نزاکت و سخت‌گیری و محدود کردن کودک می‌گوییم، رعایت ادب و آداب اجتماعی کودک در رابطه با همسالان و بزرگسالان را مورد بررسی قرار می‌دهیم و در آخر تمرین‌های کاربردی آموزش ادب و آداب اجتماعی به کودک در خانه را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
مفهوم ادب و کودک مودب
داشتن اخلاق خوب یک روش زندگی است که برای کودک بهتر است به آن عادت کند. اخلاق خوب و ادب، شامل آگاهی از احساسات دیگران، مودب بودن و احترام به دیگران است. ادب، چیزی نیست که کودکان با آن به دنیا بیایند بلکه باید آن را یاد بگیرند.
در دنیای ما نیاز روزافزون به پدر و مادری که برای تربیت فرزندان مودب زمان می‌گذارند به خوبی احساس می‌شود. آگاهی از رفتارهای مودبانه و نحوه تعامل محترمانه با دیگران، نه تنها کودکان را در سنین پایین‌تر، به انسان‌هایی شایسته و مهربان تبدیل می‌کند بلکه در بزرگسالی هم آنها را به بزرگسالان بهتری تبدیل می‌کند.
وقتی صحبت از تربیت کودک به میان می‌آید، انتظارات زیادی وجود دارد که طبیعتا یکی از آنها رعایت ادب و احترام است. خبر خوب این است آموزش مودب بودن به کودکان بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. کودکان از سنین بسیار پایین، هر حرکت والدین خود را مشاهده می‌کنند و این قضیه به این معنی است که آنها به سادگی با تقلید کردن از آنها مسائل مختلف را یاد می‌گیرند.
کودکان مودب به دنیا نمی‌آیند بلکه توسط اطرافیانشان آموزش می‌بینند. در ادامه، چند مورد از عادات رفتاری مودبانه را که بهتر است به کودک خود آموزش دهید و موجب تقویت آداب اجتماعی در کودکان می‌شود، مرور می‌کنیم.
- استفاده از کلمات مودبانه هنگام درخواست کردن. مانند استفاده از کلمه لطفا
- تشکر کردن
- احترام به دیگر افراد و بزرگترها
- اطمینان حاصل کردن از اینکه فرد مقابل، قبل از اینکه ما شروع به صحبت کنیم، صحبت خود را تمام کرده
- استفاده نکردن از کلمات بد
- اجازه گرفتن از افراد قبل از استفاده از وسایل آنها
- به خوبی و با احتیاط استفاده کردن از وسایل دیگر افراد
- پس دادن به موقع وسایلی که قرض گرفته شده‌اند
- رعایت حریم خصوصی دیگران
- مرتب نگه داشتن محیط اطراف خود
- مودب بودن با افرادی که به ما خدمات ارائه می‌دهند مانند پیشخدمت‌ها و فروشنده‌ها
- کنار گذاشتن گوشی و فضای مجازی در زمان صرف غذا و گفتگو با دیگران
- خوب گوش دادن به صحبت‌های دیگران
- با آرامش، صبر و بدون سروصدا میل کردن غذا
- عذرخواهی قبل از ترک یک جمع
- با لبخند و صبوری صحبت کردن با دیگران
- دست دادن و برقراری ارتباط چشمی هنگام صحبت با دیگران
- وقت‌شناسی
- پیشنهاد کمک دادن به افرادی که مهمان آنها هستیم
- اهمیت دادن به نظافت خود
- عذرخواهی کردن هنگام برخورد با دیگران
- رعایت سکوت و نظم در محیط‌ها و شرایط عمومی
نقش فرهنگی ادب و چالش در تعریف جهان‌شمول نزاکت و آداب اجتماعی
مفهوم نزاکت و آداب اجتماعی در کودکان به شدت به عوامل فرهنگی و چالش‌های موجود در جامعه و جهان مرتبط است. فرهنگ و چالش‌های اجتماعی در تعریف و شکل‌دهی به نزاکت و ادب اجتماعی بسیار تاثیرگذار هستند. در ادامه به تاثیر این عوامل بر مفهوم نزاکت و آداب اجتماعی می‌پردازیم.
۱. تاثیر فرهنگ
فرهنگ جامعه نقش بسیار مهمی در تعریف نزاکت و ادب اجتماعی ایفا می‌کند. مفهوم نزاکت و ادب اجتماعی در هر جامعه ممکن است متفاوت باشد و تحت تاثیر ارزش‌ها، باورها و رفتارهای آن جامعه شکل گیرد. برای مثال، نحوه اظهار احترام به سالمندان و یا نحوه سلام و احوال‌پرسی در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است.
۲. تأثیر مذهب و اعتقادات
مذهب و اعتقادات نقش مهمی در تشکیل مفهوم ادب اجتماعی در یک جامعه دارند. اختلافات مذهبی و عقیدتی می‌توانند نقش پررنگی در تعریف نزاکت و ادب اجتماعی یک جامعه ایفا کنند. به عنوان مثال، در برخی ادیان ممکن است عادات و رفتارهای خاص در زمینه نزاکت و رفتارهای اجتماعی وجود داشته باشد.
۳. چالش‌های اجتماعی
چالش‌ها و تغییرات اجتماعی نیز بر تعریف نزاکت و آداب اجتماعی تاثیر می‌گذارند. به عنوان مثال، تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی تاثیرات بزرگی بر تعاملات اجتماعی افراد گذاشته‌اند. این چالش‌ها ممکن است باعث ظهور آداب جدید و تغییرات گسترده در ادب اجتماعی شوند.
۴. تأثیر جهانی شدن
جهانی شدن نیز در تشکیل و تعریف نزاکت و ادب اجتماعی نقش پررنگی ایفا می‌کند. ارتباطات جهانی و تنوع فرهنگی به وضوح بر تعریف نزاکت و رفتارهای اجتماعی تاثیر می‌گذارند. انسان‌ها با مردم از فرهنگ‌ها و مناطق مختلف برخورد می‌کنند و نیاز به درک و احترام گذاشتن به این تفاوت‌ها دارند.
۵. آموزه‌های تربیتی و خانواده
تربیت و آموزه‌های دریافتی از خانواده نیز با تشکیل نزاکت و آداب اجتماعی در کودکان ارتباط زیادی دارند. والدین و خانواده‌ها نقش مهمی در آموزش اصول اخلاق و رفتارهای اجتماعی به فرزندان خود دارند.
مرز آموزش نزاکت و سخت‌گیری و محدود کردن کودک
آموزش ادب و سخت‌گیری به‌جا به کودکان، اگر به طور متعادل انجام شود، می‌تواند به رشد و تربیت صحیح آنها کمک کند. اما باید از سخت‌گیری بیش از حد و ایجاد محدودیت‌های ناسازگار با نیازها و حقوق کودکان به شدت پرهیز شود.
۱. اهمیت تعادل
برای تربیت کودکان، باید متعادل رفتار کرد. این به این معناست که باید به آنها اجازه داده شود تا استقلال شخصی خود را حفظ کنند، اما در عین حال نظارت و توجه به عنوان پدر و مادر نیز لازم است.
۲. رعایت نیازهای کودکان
برای تربیت کودکان باید نیازها و مراحل رشد آنها را در نظر گرفت. به عنوان مثال، در سنین کم‌تر، کودکان نیاز به آزادی و بازی دارند اما در سنین بیشتر، ممکن است نیاز به تعهد و سخت‌گیری بیشتری داشته باشند.
۳. گفت‌وگو و ارتباط با کودکان
بسیار مهم است که با کودکان در مورد نیازها و توقعات خود از آنها صحبت کنید. به آنها توضیح دهید که چرا برخی موارد نیاز به سخت‌گیری بیشتری از جانب شما دارند و چرا نزاکت و احترام به دیگران مهم است.
۴. عدالت و انصاف
در تربیت کودکان، باید عادلانه عمل کنید و فقط به یکی از فرزندان خود سخت‌گیری نکنید.
۵. شناخت و درک نیازهای کودکان
برای تعیین تناسب هنگام تربیت کودک، باید نیازها و خصوصیات فردی کودکان خود را بشناسید و درک کنید. هر کودک ممکن است نیازها و ویژگی‌های متفاوتی از دیگری داشته باشد.
۶. تعیین مرزها و حدود مشخص
باید مرزها و محدوده‌های مشخصی برای کودکان تعیین کنید تا آنها بدانند تا کجا می‌توانند پیش بروند و تا کجا خیر.
۷. توجه به موقعیت‌ها
باید توجه داشته باشید که در برخی مواقع و مسائل، انعطاف داشتن مهمتر است در حالی که در مواردی دیگر، سخت‌گیری و انضباط بیشتر نیاز است.
۸. آموزش تصمیم‌گیری
به کودکان آموزش دهید که چگونه تصمیم‌‌های درست بگیرند و از نتیجه انتخاب‌های خود آگاهی داشته باشند.
رعایت ادب و آداب اجتماعی به کودک در رابطه با همسالان
رعایت ادب و اداب اجتماعی کودکان در رابطه با همسالان نیز اهمیت زیادی دارد. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا روابط مثبت و دوستانه با همسالان خود برقرار کنند و مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کنند.
-
احترام به دیگران
باید به کودکان آموزش داد که با همسالان خود با احترام صحبت کنند. به عنوان مثال می‌توان به استفاده از کلمات مودبانه و نشان‌دادن احترام به تصمیمات و نظرات آنها اشاره کرد.
-
با دقت شنیدن
کودکان باید یاد بگیرند که به دیگران گوش دهند نظرات و افکار آنها را ارزیابی کنند. این قضیه کمک می‌کند تا ارتباط‌های بهتر و موثرتری برقرار کنند.
-
اشتراک‌گذاری
بهتر است کودکان یاد بگیرند که اطلاعات، اسباب‌بازی‌ها و وسایل خود را با همسالان خود به اشتراک بگذارند و از خساست خودداری کنند. البته باید دقت کرد که در این روند شیوه‌ای صحیح اتخاذ شود تا حس مالکیت کودک آسیب نبیند.
-
مهارت در حل اختلافات
کودکان باید یاد بگیرند که چگونه تعارضات و اختلافات را به شکل مسالمت‌آمیز حل کنند. به عنوان مثال می‌توان به نحوه مذاکره و توافق اشاره کرد.
-
برقراری تعاملات اجتماعی مثبت
کودکان باید یاد بگیرند که با همسالان خود به شکل مثبت و با مهربانی تعامل کنند. به عنوان مثال دوستی، حمایت و توجه به نیازهای دیگران را نشان دهند.
-
قوانین و مرزها
نحوه تعیین قوانین و مرزهای مشترک برای بازی‌ها و روابط کودکان می‌تواند به حفظ ادب و نظم کمک کند. همه کودکان باید به این قوانین پایبند باشند.
-
الگوهای مثبت
بزرگترها و والدین باید به عنوان الگوهای مثبت برای کودکان عمل کنند. از بزرگسالان اطراف کودک خود بخواهید که خود ادب اجتماعی را رعایت کنند.
-
با آرامش حل کردن مشکلات
کودکان باید یاد بگیرند که مشکلات و تعارضات را به شکل مثبت و مسالمت‌آمیز حل کنند و از بلندگویی و تعصب پرهیز کنند.
-
یاد گرفتن از اشتباهات
به کودکان باید یاد داده شود که از اشتباهاتی که خود یا همسالانشان می‌کنند یاد بگیرند و از تکرار آنها پرهیز کنند.
-
تشویق به ایجاد دوستی‌ها
کودکان را تشویق کنید تا دوستی‌های جدید بسازند و روابط دوستانه و مثبت با همسالان خود برقرار کنند.
این اصول به کودکان کمک می‌کند که رفتار مناسب و مودبانه در برخورد با همسالان داشته باشند و از روابط دوستانه و مثبت با دیگر کودکان بهره‌مند شوند.
رعایت ادب و آداب اجتماعی به کودک در رابطه با بزرگسالان
رعایت ادب اجتماعی برای کودکان در رابطه با بزرگسالان اهمیت بسیار دارد و به آنها کمک می‌کند تا رفتار مناسب و احترام به بزرگترها را پیش بگیرند. در ادامه، مواردی جامع برای رعایت ادب اجتماعی کودکان در رابطه با بزرگسالان توضیح داده شده است.
-
احترام و مهارت در صحبت کردن
کودکان باید با بزرگترها با احترام صحبت کنند. از آنها بخواهید که در مکالمات خود از کلمات مودبانه استفاده کنند و از نقد و توهین پرهیز کنند.
-
با دقت شنیدن
کودکان باید یاد بگیرند وقتی که با بزرگترها صحبت می‌کنند، با دقت به آنها گوش دهند و به نظراتشان احترام بگذارند.
-
تشکر و قدردانی
به کودکان آموزش دهید که از بزرگترها برای هرگونه کمک و حمایت تشکر کنند و قدردان باشند.
-
مرزها و حریم شخصی
کودکان باید به مرزها و حریم شخصی بزرگترها احترام بگذارند از ورود به مکان‌های خصوصی بزرگترها بدون اجازه پرهیز کنند.
-
تعصب نداشتن
به کودکان آموزش دهید که از داشتن تعصب روی نژاد، مذهب، جنسیت و سایر ویژگی‌ها پرهیز کنند و به تنوع فرهنگی و اجتماعی احترام بگذارند.
-
حل اختلافات
کودکان باید مهارتهای تعامل اجتماعی خود را برای حل اختلافات با بزرگترها نیز تقویت کنند و به شکل مسالمت‌آمیز مشکلات را حل کنند.
-
شرکت در فعالیت‌ها
کودکان باید در فعالیت‌ها و پروژه‌های مشترک با بزرگترها شرکت کنند و تعامل خود را با آنها بهبود ببخشند.
-
الگوهای مثبت
بزرگترها باید به عنوان الگوهای مثبت برای کودکان عمل کنند و به آنها کمک کنند مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کنند.
این اصول به کودکان کمک می‌کنند تا در رفتار با بزرگترها احترام و ادب مناسب را نشان دهند و در ارتباطات اجتماعی به خوبی عمل کنند.
تمرین‌های کاربردی آموزش ادب و آداب اجتماعی به کودک در خانه
در دنیای پر سرعت امروزی، تربیت صحیح کودکان اغلب نادیده گرفته می‌شود و عده محدودی برای رعایت این امر تلاش می‌کنند. در ادامه نکاتی که با استفاده از آنها می‌توانید فرزندی مودب تربیت کنید ذکر شده است.
- استفاده از کلمات طلایی: به کودک خود یادآوری کنید که از همان ابتدا از کلمات طلایی مانند لطفا، متاسفم و متشکرم استفاده کند.
- با احترام صحبت کردن با دیگران: فرزندتان را تشویق کنید وقتی با مردم صحبت می‌کند به چشمانشان نگاه کند. به او بیاموزید بسته به زمان با گفتن «سلام»، «صبح بخیر» و غیره به دیگران سلام کند. همچنین بهتر است به او بیاموزید که بزرگترها را آقا، خانم، عمو، عمه و… خطاب کند. البته باید به کودک آموزش داد همه بزرگترها عمع و خاله و عمو نیستند.
- لبخند زدن: قدرت لبخند زدن را به کودک خود بیاموزید. به او یادآوری کنید لبخند به لب داشته باشد و سعی کنید اغلب به فرزند خود لبخند بزنید تا او را به لبخند زدن تشویق کنید.
- احترام به عقاید دیگران: فرزندتان را تشویق کنید که نسبت به عقاید دیگران که با عقاید او متفاوت است، متعصب نباشد. او را راهنمایی کنید که چگونه به عقاید و دیدگاه‌های دیگران گوش دهد و با آنها کنار بیاید، حتی اگر با آنها مخالف باشد.
- داشتن رفتار مودبانه با دیگران: به کودک خود بیاموزید که صبور باشد و بهترین انتخاب را به دیگری ارائه دهند. همچنین به او آموزش دهید با بزرگسالان مودب باشند، در را برای آنها باز نگه دارد یا به آنها کمک کند سوار ماشین شوند.
- مهربان بودن با دیگران: به فرزند خود آموزش دهید تا با انجام کارهای محبت‌آمیز در هر جا که ممکن است، ادب خود را تمرین و تقویت کند.
- بهبود مهارتهای مربوط به صحبت با دیگران: برخی از کودکان ممکن است به طور طبیعی پر سروصدا و بیش‌فعال باشند. با این حال، به عنوان پدر و مادر، بسیار مهم است که به فرزند خود بیاموزید که چگونه صدایش را طوری تنظیم کند که ملایم و مودبانه به نظر برسد، مخصوصا هنگام صحبت با بزرگسالان. به کودک خود بیاموزید هنگام صحبت با دیگران منتظر نوبت خود باشد و حرف دیگران را قطع نکند مگر اینکه کاملا ضروری باشد.
سخن پایانی
فراموش نکنید ادب یک مفهوم گسترده است که به رفتار و نحوه برخورد انسان‌ها در جوامع اشاره دارد. ادب به نوعی مجموعه‌ای از قوانین و اصول اختصاصی برای رفتارهای اجتماعی و تعاملات انسانی است.
اصول ادب معمولا بر اساس ارزش‌ها، ترجیحات فرهنگی، و تاریخچه‌ی هر جامعه شکل می‌گیرند و مفهوم نزاکت و آداب اجتماعی در هر جامعه و در دوران‌های مختلف ممکن است تغییر کند و باید با توجه به شرایط موجود تعریف شود. نحوه تربیت و بهبود بخشیدن مهارت‌هاب آداب اجتماعی به شدت به مفاهیم فرهنگی و چالش‌های اجتماعی یک جامعه وابسته است.
مهم‌ترین اصل در آموزش ادب به کودکان، احترام به حقوق و نیازهای آن‌هاست. باید تلاش کنید تا تعادلی مناسب بین آزادی و مسئولیت‌پذیری و ادب برای کودکان ایجاد کنید تا به رشد سالم و متعادل آنها کمک کنید.
منابع
raise a polite kid: everyone appreciate good manners
5 tips for raising polite children
دیدگاه‌ها